Hầu hết các học bổng du học Pháp mà các bạn thấy trong bài ” Tổng quan học bổng du học Pháp ” là dành cho các chương trình học cao học (thạc sĩ và tiến sĩ). Bài viết này xin chia sẻ cùng các bạn vài kinh nghiệm xin học bổng theo học Thạc sĩ và Tiến sĩ tại Pháp.
Bước 1 : Định hướng nghề nghiệp tương lai
Khi bạn tốt nghiệp phổ thông trung học và dự định thi đại học, quyết định sẽ thi vào khối ngành nào, vào trường đại học nào cũng coi như bước đầu bạn có định hướng nghề nghiệp. Khi đã có tấm bằng đại học, bạn muốn theo học cao học và theo đuổi ước mơ du học. Một lần nữa bạn lại phải tự đặt câu hỏi cho chính mình về nghề nghiệp tương lai. Câu hỏi thường thấy là “Nên xin Master Recherche hay Master Professionnel?”.
Về lý thuyết, nếu bạn định theo nghiệp nghiên cứu – giảng dạy ở trường đại học hay các viện nghiên cứu thì nên học Master Recherche (Thạc sĩ nghiên cứu) để có cơ hội xin tiếp học bổng làm Thèse de Doctorat (Luận án Tiến sĩ). Chương trình học Master Recherche sẽ nặng về lý thuyết và các nghiên cứu chuyên ngành. Còn nếu bạn muốn đi làm ngay sau khi học xong Thạc sĩ thì nên xin học Master Professionnel. Bạn sẽ được học các kiến thức thực tế hơn và thường phải trải qua kỳ thực tập bắt buộc để tốt nghiệp Master Professionnel. Cơ hội xin được việc làm (tại Pháp hay tại Việt Nam) với tấm bằng Master Professionnel là cao hơn so với Master 2 Recherche.
Việc lựa chọn được theo định hướng nghiên cứu (Master Recherche) hay định hướng nghề nghiệp (Master Professionnel) sẽ giúp các bạn định hình được loại học bổng sẽ gửi hồ sơ. Kèm theo lựa chọn này, bạn cũng cần xác định cho mình một đề tài nghiên cứu hay một dự định nghề nghiệp vì đó là những nội dung thường được yêu cầu trong bất cứ một hồ sơ xin học bổng nào. Khi bạn dự định xin học bổng làm Tiến sĩ (Doctorat), bạn nhất thiết phải có một đề tài nghiên cứu trước khi xin học bổng.Bước 2 : Chọn chương trình đào tạo
Sau khi quyết định theo học Master Recherche hay Master Professionnel, bạn cần lựa chọn ngành học rồi chương trình đào tạo phù hợp. Trong mỗi ngành học, bạn có thể tìm đuợc rất nhiều chương trình đào tạo ở nhiều trường khác nhau. Vậy bạn cần đặt thêm một số tiêu chí để chọn lựa.
Trước tiên, cần xét trên hai khía cạnh : ngành nghề mà bạn thích và ngành nghề mà bạn có thể được nhận (tuỳ theo quá trình học tập của bạn ở Việt Nam). Ví dụ, ở Việt Nam, bạn có bằng đại học về kinh tế nhưng bạn lại tìm một chương trình đào tạo Thạc sĩ về tài chính vì bạn thích chuyển sang ngành này. Vậy bạn cần phải tìm chương trình Master nào chấp nhận bằng đại học về kinh tế của bạn.
Sau đó, hãy nhìn vào chương trình đào tạo của các Master đó : các môn học có hấp dẫn không, có phù hợp với khả năng và sở thích của bạn không? Trả lời hết những câu hỏi này, danh sách các chương trình Master để bạn lựa chọn chắc cũng được rút gọn nhiều.
Tiếp theo, nên hỏi kinh nghiệm những sinh viên Việt Nam đi trước về truyền thống nhận sinh viên quốc tế, đặc biệt là sinh viên Việt Nam của các Master đó. Có lẽ không nên mạo hiểm với các Master chưa từng nhận hay nhận rất ít sinh viên Việt Nam, nếu bạn không thật sự tin tưởng vào trình độ và hồ sơ của mình.
Cuối cùng, bạn nên để lại ít nhất 5 sự lựa chọn để liên hệ xin học. Việc liên hệ xin học trước khi xin học bổng là rất quan trọng vì hầu hết các học bổng đều ưu tiên (thậm chí bắt buộc) các hồ sơ xin học bổng được một trường của Pháp nhận học. Đó có thể là Giấy chứng nhận (Attestation d’accueil), Đăng ký học tạm thời (Pré-inscription) hay chỉ là một ý kiến tán thành hồ sơ của bạn (Un avis favorable à votre candidature). Với học bổng Eiffel, việc liên hệ xin học trước là bắt buộc vì trường nhận bạn sẽ là trường gửi hồ sơ xin học bổng cho bạn.
Với các bạn xin học bổng Doctorat, việc lựa chọn chương trình và cơ sở đào tạo phụ thuộc vào đề tài nghiên cứu và lĩnh vực đào tạo của Master Recherche đã theo học.Bước 3 : Liên hệ xin học và đăng ký học
Trong thực tế, việc liên hệ xin học cao học không hề dễ dàng vì thời điểm các trường nhận hồ sơ xin học thường lệch nhiều so với thời điểm nộp hồ sơ xin học bổng. Các loại học bổng thường có thời gian nộp hồ sơ từ khoảng tháng 11 đến tháng 4. Trong khi đó thời gian nhận hồ sơ của các trường đại học là từ tháng 5 đến đầu tháng 9.
Như vậy, bạn cần bắt đầu xin học trước khi gửi hồ sơ xin học bổng và nên tiến hành một năm trước thời điểm khai giảng khoá học bạn muốn theo. Ví dụ, để xin học bổng cho một khoá học Thạc sĩ bắt đầu vào tháng 10 (năm học 2009-2010), tốt nhất bạn nên bắt đầu liên hệ xin học từ tháng 5-tháng 9 năm 2008 để có giấy tờ đăng ký học để bổ sung vào hồ sơ xin học bổng bắt đầu từ tháng 11 năm 2008. Kết quả học bổng được công bố trong khoảng từ tháng 4 đến tháng 7 năm 2009. Đó là học bổng cho năm học 2009-2010 của bạn.
Bạn có thể sẽ đặt câu hỏi ” Trong khoảng tháng 5 đến tháng 9, bạn chưa tốt nghiệp đại học, làm thế nào để xin học ? “. Câu hỏi của bạn hoàn toàn có lý. Bạn không nhất thiết phải có bằng đại học trong tay rồi mới bắt đầu nộp hồ sơ xin học. Bạn hãy trình bày là bạn đang làm luận văn hoặc đang đi thực tập và sẽ có bằng đại học trong một vài tháng tới. Bạn gửi kèm thành tích học tập trong các năm học đại học như một bằng chứng để thuyết phục. Nếu bạn chuẩn bị hồ sơ chu đáo và liên hệ tốt với giáo sư phụ trách, bạn có thể có được ” Attestation d’accueil “, ” Pré-inscription ” hay ” Avis favorable à la candidature “. Với các giấy tờ này, hồ sơ của bạn sẽ có thêm giá trị và bạn sẽ yên tâm hơn nhiều trong quá trình chuẩn bị hồ sơ.
Trong trường hợp bạn liên lạc xin học không trùng với thời gian tuyển sinh, bên cạnh các giấy tờ, bằng cấp mà bạn có, bạn nên điền thông tin vào mẫu hồ sơ năm trước đó để các giáo sư thấy bạn thực sự muốn theo học chương trình đó và có cơ sở để đánh giá hồ sơ của bạn so với các sinh viên họ thường nhận để từ đó có quyết định nhận bạn. Đối với những Master mà bạn không có được mẫu hồ sơ của năm trước, bạn có thể gửi hồ sơ xin học bổng của bạn cho giáo sư phụ trách, vì trong đó có mọi thông tin về quá trình học tập và dự định tương lai của bạn.
Thực tế cũng có nhiều bạn sinh viên được học bổng khi chưa được trường nào của Pháp nhận. Nếu mọi việc diễn ra thuận lợi, các bạn đó có thể kịp gửi hồ sơ vào kỳ tuyển sinh tháng 5. Nhưng khi có kết quả tuyển sinh (vào tháng 7 – tháng 9), không được trường nào nhận khi mà thời hạn nộp hồ sơ xin học ở các trường khác đã khép lại. Trong khi đó, điều kiện để được hưởng học bổng là phải có một trường ở Pháp nhận bạn vào học. Để không bị rơi vào hoàn cảnh này, bạn nên chuẩn bị tìm chương trình học và liên hệ xin học càng sớm càng tốt, để có thời gian chuyển hướng nếu kết quả không thuận lợi.
Trong phần chọn chương trình đào tạo và liên hệ xin học, bạn đừng quên sự có mặt của CampusFrance ở Việt Nam để hỗ trợ bạn trong hành trình đến với nước Pháp. Trước hết, CampusFrance luôn sẵn sàng đón tiếp và hướng dẫn bạn về các thủ tục cần thiết. Chúng tôi đánh giá rất cao phần tìm kiếm ngành học trên trang web của CampusFrance (“Rechercher une formation”). Cơ sở dữ liệu của CampusFrance thường xuyên cập nhật thông tin và tập hợp được hầu hết các chương trình đào tạo đại học và sau đại học của Pháp. Các công cụ tìm kiếm trên trang web này cho phép các bạn tìm chương trình đào tạo của Pháp theo bậc học, lĩnh vực, chuyên ngành. Ngoài ra, các bạn cũng có thể tìm thấy thông tin về các chương trình đào tạo bằng tiếng Anh, các chương trình đào tạo MBA, chương trình thực tập… Bên cạnh đó, CampusFrance thiết lập mạng lưới các trường đại học nhận sinh viên đăng ký học qua trang web của CampusFrance. Rất nhiều sinh viên Việt Nam đã được các trường của Pháp nhận qua mạng lưới này. Các bạn nên kết hợp hai hình thức liên hệ trực tiếp với trường ở Pháp để xin học và đăng ký xin học trên trang web của CampusFrance để tăng thêm cơ hội được nhận vào học.
Với học bổng Doctorat, bước liên hệ xin học là bước bắt buộc phải hoàn thành trước khi nộp hồ sơ xin học bổng. Bạn cần liên hệ trực tiếp với một giáo sư chấp nhận hướng dẫn đề tài nghiên cứu của bạn và một cơ sở đào tạo Tiến sĩ (écoles doctorales) nhận bạn vào học. Thông thường, các sinh viên theo học Master 2 Recherche thường liên hệ trước với một trong các giáo sư dạy mình hay trong trung tâm nghiên cứu của trường mình để xin hướng dẫn đề tài nghiên cứu. Bạn cũng nên theo dõi các đề tài nghiên cứu do các giáo sư đưa ra ; khi bạn quan tâm đến một đề tài nào đó và đủ điều kiện yêu cầu, giáo sư đó sẽ nhận hướng dẫn bạn trong đề tài bạn chọn. Các bạn sinh viên còn ở Việt Nam có thể ít cơ hội để liên lạc trực tiếp với giáo sư hơn, các bạn hãy tận dụng cơ hội được gặp gỡ các giáo sư Pháp sang Việt Nam giảng dạy hoặc thông qua bạn bè đã và đang học tập ở Pháp để có được địa chỉ liên hệ của các giáo sư trong ngành mà bạn quan tâm.Bước 4 : Chuẩn bị hồ sơ xin học bổng
Kinh nghiệm cho thấy là bạn hoàn toàn không nên chờ tới thời điểm bắt đầu được lấy hồ sơ để điền (Appel d’offre) mà nên chuẩn bị từ trước đó để có thời gian chuẩn bị một hồ sơ hấp dẫn và hoàn chỉnh. Có rất nhiều việc bạn có thể và nên chuẩn bị trước khi có hồ sơ để điền vì đó là những việc hầu như chắc chắn phải làm. Khi bạn chuẩn bị kỹ càng những vấn đề này từ trước, bạn sẽ không bị gấp gáp khi chuẩn bị bộ hồ sơ xin học bổng.
* Chuẩn bị về nội dung
Trước hết, bạn cần chuẩn bị bài luận về đề tài nghiên cứu (đối với Master 2 Recherche) hay dự định nghề nghiệp (đối với Master Profesionnel). Bài luận này có thể dài 1 vài trang, tuỳ từng loại học bổng.
Ngoài ra, bạn nên nghiên cứu mẫu hồ sơ của năm trước để chuẩn bị điền hồ sơ năm nay. Kinh nghiệm cho thấy mẫu hồ sơ xin học bổng không có nhiều thay đổi qua các năm bởi các nội dung cần điền thường có tính chất tiêu biểu.
*Chuẩn bị các giấy tờ cần thiết
* Các giấy tờ bắt buộc
Mỗi loại học bổng có những quy định khác nhau về chủng loại và số lượng giấy tờ bắt buộc phải nộp trong bộ hồ sơ xin học bổng. Những loại giấy tờ sau đây thường được yêu cầu trong bộ hồ sơ xin học bổng :
1, Mẫu hồ sơ xin học bổng, được điền đầy đủ và ký tên
2, CV mới nhất (trong CV cần trình bày nổi bật quá trình và thành tích học tập, kinh nghiệm nghề nghiệp hay kinh nghiệm trong các hoạt động sinh viên)
3, Lettre de motivation (thư trình bày động cơ và mong muốn học tập tại Pháp)
4, Giấy khai sinh (dịch ra tiếng Pháp và công chứng sao y bản chính)
5, Bằng tốt nghiệp đại học (photo, dịch ra tiếng Pháp và công chứng sao y bản chính) hoặc bảng điểm hai năm học cuối (photo, dịch ra tiếng Pháp và công chứng sao y bản chính) nếu chưa có bằng tốt nghiệp tại thời điểm nộp hồ sơ
6, Bằng tốt nghiệp phổ thông trung học (photo, dịch ra tiếng Pháp và công chứng sao y bản chính)
7, Tóm tắt đề tài nghiên cứu hay dự định nghề nghiệp (1-3 trang)
8, Giấy chứng nhận đồng ý hướng dẫn Luận án Tiến sĩ (đối với học bổng làm Tiến sĩ)
Một lưu ý nhỏ trong phần này là khi các bạn tốt nghiệp đại học (4-5 năm) ở Việt Nam, bằng đại học của bạn cần được dịch là ” Maîtrise ” (chứ không phải Licence) để có thể được nhận vào Master 2 của Pháp.
* Các giấy tờ bổ sung
1, Giấy chứng nhận đăng ký học hoặc được nhận học ; các thư từ trao đổi với trường muốn theo học
2, Các chứng chỉ chứng minh trình độ ngoại ngữ
a. Tiếng Pháp : TCF, DELF, DALF, AUF, …
b. Tiếng Anh : TOEFL, TOEIC, Cambridge certificate, …
3, Thư giới thiệu về khả năng học tập (do giáo viên ký) cũng như kinh nghiệm nghề nghiệp (do lãnh đạo cơ quan ký).
* Điền mẫu hồ sơ xin học bổng
Khi điền hồ sơ xin học bổng, bạn hoàn toàn có thể tham khảo kinh nghiệm các sinh viên đã được học bổng của những năm trước. Những điều bạn cần học hỏi có lẽ là định hướng trả lời các câu hỏi trong hồ sơ, bố cục bài luận bắt buộc. Bạn hoàn toàn không nên sao chép hồ sơ của những người đã được học bổng vì như thế, hồ sơ của bạn sẽ kém hấp dẫn bởi không có ý tưởng mới. Hơn nữa, cơ quan quản lý học bổng sẽ dễ dàng phát hiện ra việc sao chép này vì các hồ sơ đã được học bổng luôn được lưu giữ cẩn thận. (Theo BKNNF)