Theo kinh nghiệm của mình, có 3 hình thức chính:
– Học bổng (HB) chính phủ:
HB chính phủ dành cho sinh viên Việt Nam học tại Mỹ bậc sau đại học có 2 HB chính là Fulbright và VEF, trong đó tất cả các khoản sẽ do chính phủ hoặc một cơ quan trực thuộc ví dụ như Quỹ Giáo dục Việt Nam (VEF) chi trả. Quy trình là bạn đạt học bổng trước, sau đó nộp đơn vào các trường, trường nào nhận thì học trường đó. Đối với học bổng do chính phủ Việt Nam cấp, sau khi học xong sẽ có ràng buộc quay trở lại Việt Nam. Những học bổng do chính phủ của nước mà bạn đi học cấp thì hên xui nhưng thường là tương tự.
HB chính phủ thường là học bổng có giá trị cao nhất, bao gồm tất cả các chi phí vé máy bay, sinh hoạt phí, bảo hiểm, v.v…
– Học bổng trường:
Là học bổng từ ngân quỹ trường, do trường trực tiếp chi trả, có nhiều mức khác nhau từ một phần đến toàn bộ học phí và có thêm sinh hoạt phí. Điều này phụ thuộc vào mức độ dồi dào của ngân quỹ học bổng trường. Một số nơi quy định đối với sinh viên quốc tế, giá trị học bổng do trường cấp không được phép vượt quá học phí. Tuy nhiên bạn có thể làm thêm cho trường để phần nào trang trải sinh hoạt phí cho bản thân. Sinh viên du học dạng visa F-1 KHÔNG được phép làm việc ngoài trường trong năm đầu tiên.
Trường tuyển sinh dàn trải làm nhiều đợt khác nhau, kéo dài từ khoảng cuối tháng 9 và kết thúc tầm tháng 4, thường có 4 đợt tuyển. Hạn chót đợt tuyển sinh đầu tiên (early birds) của các trường top đầu thường vào khoảng giữa tháng 9 đến tháng 10 cho kỳ nhập học mùa thu năm sau vì lượng hồ sơ nộp vào các trường rất nhiều. Còn lại trung bình hạn nộp hồ sơ cho vòng đầu rơi vào khoảng tháng 11.
Tuy nhiên, các bạn có thể nộp hồ sơ từ rất sớm, khoảng tầm tháng 8 đã có thể bắt đầu. Thời gian cụ thể mỗi trường một khác, tốt nhất nên xem trên website hoặc email hỏi trực tiếp trường. Có những trường chờ đến một thời gian nào đó mới thông báo trúng tuyển, có trường thì phỏng vấn xong xuôi và đánh giá xong là có kết quả luôn, có trường thông báo kết quả trúng tuyển trước, kết quả học bổng thông báo sau.
Như vậy từ lúc bắt đầu nộp đơn đến lúc nhập học mất tầm 0.5 đến 1 năm. Học bổng này hầu như không có ràng buộc ngoại trừ việc GPA phải đạt 3.0 trở lên trong suốt quá trình học, nếu không sẽ mất học bổng.
– Học bổng của tổ chức/cá nhân khác:
Ví dụ điển hình là học bổng của World Bank – ngân hàng thế giới, học bổng Nestle, v.v… Học bổng này do ngân quỹ của tổ chức/cá nhân đó chi trả và hướng đến một số đối tượng nhất định, ví dụ sinh viên châu Phi, sinh viên nữ, v.v… Những HB này một là có quan hệ trực tiếp với trường, hai là hỗ trợ 1 cách độc lập. HB có liên kết với trường thì bạn có thể xem trực tiếp trên trang chủ của trường, HB độc lập thì xem trên trang chủ của quỹ đó, khi bạn đi học sẽ được quỹ hỗ trợ chi trả. Dạng HB này rất phong phú nên khó miêu tả tổng quát được. Học bổng này cũng sẽ có một số ràng buộc nhất định.
***Bài viết của mình chỉ tập trung nói về HB trường. “Toàn phần” để hiểu một cách chung nhất sẽ là toàn bộ học phí và các loại phí khác, còn có sinh hoạt phí hay không và mức độ bao nhiêu thì tuỳ trường và tuỳ quy định của bang, hoặc bạn sẽ làm việc trong trường để nhận sinh hoạt phí.
2. Tìm kiếm nguồn học bổng MBA ở đâu?
Nhìn chung xin học bổng, nhất là học bổng toàn phần, đều khó, không riêng gì MBA.
Tuy nhiên khó hay dễ là khái niệm tương đối, phụ thuộc vào năng lực và quyết tâm của bạn. Đốii với xin học bổng MBA tại Mỹ thì khi tham khảo thông tin từ các trung tâm du học cần phải hết sức tỉnh táo, đừng để họ làm mình tự ti rồi chính mình đánh mất cơ hội của mình. Các trường càng “khủng” thì lực lượng hỗ trợ tuyển sinh càng hùng hậu nên họ thường không cần bên nào làm đại diện. Nếu bạn cần hỗ trợ, trường sẵn sàng gọi điện nói chuyện trực tiếp để tư vấn.
(a) Tham khảo thông tin ở đâu và làm thế nào để biết được là có vừa sức với mình không?
Nguồn chính xác nhất là website của trường. Các trường tốt đều có thống kê rất cụ thể về thông tin sinh viên, ví dụ năm vừa rồi số sv được nhận có trung bình GMAT, GPA, IELTS/TOEFL bao nhiêu, độ tuổi trung bình, số năm kinh nghiệm, v.v… Thậm chí nhiều trường có cả thống kê % sinh viên ngoại quốc, % sinh viên nữ, ngành học, chuyên môn, quốc tịch sinh viên, số năm kinh nghiệm, v.v… Với thông tin này bạn hoàn toàn có thể áng chừng liệu mình có được nhận hay không, khả năng được học bổng là bao nhiêu. Thậm chí bạn có thể email xin hẹn gặp trường qua điện thoại hoặc Skype để được giải đáp cụ thể.
Bạn có thể tham khảo các website xếp hạng khác, nổi tiếng nhất là USNews, ngoài ra có các báo/tạp chí chuyên ngành kinh tế như Bloomberg Businessweek, Financial Times, The Economist, Forbes, v.v…
Trang web chính thức của Bộ ngoại giao Hoa Kỳ chuyên thông tin giáo dục Mỹ dành cho du học sinh: https://educationusa.state.gov/
(b) Nguồn học bổng MBA có dồi dào không?
Học bổng MBA nhìn chung ít và khó kiếm hơn các học bổng khác, trong khi chi phí lại đắt đỏ. Học MBA hầu hết là những bạn đã có kinh nghiệm làm việc, nhiều người thậm chí đã làm quản lý, mục đích học xong cũng để làm quản lý cấp trung & cao nên tiềm lực tài chính tốt hơn sinh viên các cấp học khác. Với Fulbright bạn có thể học MBA dù rất khó, còn với Erasmus Mundus là học bổng châu u thì mình chưa thấy chương trình MBA nào.
Thông thường nếu trường có học bổng toàn phần MBA thì trường sẽ nói trên trang chủ, còn nếu không thấy nói thì tốt nhất bạn nên hỏi lại trường cho chắc, tránh trường hợp nộp hồ sơ xong xuôi rồi mới biết không có HB hoặc HB giá trị không đáng bao nhiêu. Như mình hỏi ra mới biết có trường chỉ cho HB $5,000 trong khi cả khoá học trị giá gần $100,000.
(c) Cách tìm kiếm học bổng MBA như thế nào?
Công cụ đơn giản nhất là Internet và cách tìm tuỳ thuộc vào nhu cầu của bạn. Website xếp hạng nổi tiếng nhất của giáo dục Mỹ là USNews. Tại đây bạn có thể tìm được xếp hạng chung cho các trường, xếp hạng riêng cho trường dạy Kinh doanh, xếp hạng cho khối sau đại học, thậm chí có cả các xếp hạng chuyên ngành nhỏ, ví dụ Quản lý Chuỗi cung ứng (Supply Chain Management). Từ đó bạn sẽ có cơ sở để vào thẳng website trường tìm thông tin chi tiết.
Đặc biệt đối với MBA, các bạn lưu ý có một chương trình rất hay là MBA Tour http://www.thembatour.com/) giống như hội thảo về MBA, các trường tham gia triển lãm để tập trung giới thiệu về chương trình MBA của mình. MBA Tour tổ chức hàng năm, tại Việt Nam tổ chức mỗi năm một vài lần ở TP. HCM (khá thiệt thòi cho các bạn Hà Nội) nhưng các trường ở Mỹ chỉ tập trung tham gia vào 1 đợt tầm tháng 10 hoặc 11, và không phải trường nào cũng tham gia. Tuy nhiên các trường tham gia đều là trường tốt và số lượng trường nhìn chung sẽ tăng lên. Bạn có thể hẹn gặp trực tiếp trường.
Trước mình đọc trên mạng có một số bài viết là GMAT trên 700 và nộp vào các trường có đầu vào ~600 mới có khả năng đạt học bổng, còn 650 trở xuống thì thậm chí đừng nghĩ đến việc được nhận, chưa nói đến được học bổng. Điều này không đúng. Mình có GMAT 660, tốt nghiệp Ngoại thương loại khá trong khi số sinh viên giỏi khoa mình chiếm tầm 60-70% nhưng vẫn nhận được một vài học bổng toàn phần của các trường có điểm trung bình GMAT đầu vào năm 2017 tầm trên dưới 640. Tuy nhiên nếu bạn được GMAT 700 trở lên và GPA cao thì khả năng được học bổng cao hơn.
Tóm lại, học bổng nhiều hay ít phụ thuộc vào ngân sách của trường, trình độ sinh viên cạnh tranh với bạn và nhiều yếu tố trong bộ hồ sơ của bạn.